Yeni başlayanlar için Linux makale serisine başlamış bulunmaktayız. Başlangıç olarak "Neden Linux" temalı bir makale çalışması yaptık. Reddit üzerinde sircmpwn isimli bir kullanıcının şurada yazmış olduğu yorum hoşumuza gitti ve Türkçeleştirdik.
Şimdi içeriğe değinelim.

Neden Linux'u istemeliyim?
Linux seni izlemez. Bir şirketin çıkarlarına hizmet etmiyor. Bu nedenle sizi izlemediğinden emin olabilirsiniz.Peki, Windows'ta casusluğu kapattınız (ya da önlediniz) diyelim, ilk seferde izlenmeseydiniz daha iyi olmaz mıydı?

Linux çok iyi özelleştirilebilir. Tercihlerinize uygun bir şekilde değiştirebilirsiniz ve gerçekten kendiniz yapabilirsiniz.Burada masaüstü resmim var. Görünüm için şunlara da gözatabilirsiniz: Gnome 3, KDE Plasma 5, Cinnamon ve dahası.

 

 

Ücretsiz. Windows'un lisansına 100 dolar vermek zorunda değilsiniz. Linux “özgürlük” temasında olarak ücretsizdir. Birçok insan bunu çok ciddiye alır. Bunun anlamı, Linux ile ne istiyorsanız onu yapabilirsiniz olarak algılanabilir. Microsoft ne zaman başlat menüsünü tam ekran yaptıysa bunu değiştirmek için çabaladılar; yapamadılar. Ama Linux üzerinde yapabilirsiniz. Eğer bir programcıysanız, kullandığınız neredeyse her şey için kaynak kodu da kullanılabilir. Yani kaynak kodundan değişiklik yapabilirsiniz.

 

Bilgisayarınızda çalışmak bir hobidir. Onu eğlenceli bir şekilde inşa etmek bu işin bir parçasıdır. Neden donanımda takılasınız ki? Linux ile sisteminizi kutudan çıkarın ve mutlu olun. Ama isterseniz Linux sistemini özelleştirebilir, kişisel bir deneyim halinde yapılandırabilirsiniz.

 

Kolayca yazılım yükleyebilirsiniz. Windows'tayken Google'a girip yazılımı indirip bir yükleyiciyle çalıştırıp, ardından (eğer isterse) parolanızı girip, yaklaşık 10 kere “next” tuşuna bastıktan sonra (ki araç çubukları seçeneklerinden sakınmalısınız) program kuruluyor. Linux'ta öyle mi azizim? Terminal üzerinde bir komut yazıp yönetici şifrenizi yazdıktan sonra program kurulup otomatik olarak kuruluyor. Terminal kullanmayı sevmiyorsanız, paket yöneticisine girip, istediğiniz yazılımı aratın, sonuçta istediğiniz yazılıma bir kere tıklayıp “yükle” dedikten sonra hiçbir şey yapmanıza gerek kalmıyor. Kurmuş oluyorsunuz.

 

Oyunlar ne olacak oyunlar?

Bu soruyu 5 yıl önce sorsaydınız, size muhtemelen “Linux'a geçmek istiyorsanız oyununuzdan vazgeçin” derdik. Neyse ki bugün doğru değil. Burada Steam kütüphanemiz var: Bir, iki. Linux'ta birçok oyun olsa da hepsine sahip değiliz. Bunun üzerine, Wine emülatörü ile birçok oyun oynayabilirim. Bu emülatör Linux üzerinde Windows yazılımlarını çalıştırmanıza olanak sağlar. Yani, size Linux kullanabilmeniz için bazı oyunlardan vazgeçmelisiniz dersem yalan söylemiş olurum. Ne yazık ki çoğu oyunlar Linux için derlenmiyor ve yeni oyunlar Wine Windows'u yakalayana kadar çalışmıyor. Yani Wine hangi oyunları destekliyorsa onları kurabilirsiniz. Bunun için Wine portalını ziyaret edebilirsiniz. Birçok kişi bunun çözümünü çift önyükleme (dual booting) yaparak çözüyor. Linux ve Windows sistemlerininin aynı bilgisayarda kurulu olması çok kolaydır ve bilgisayar yeniden başlatılarak aralarında geçiş yapılır. Birçok kişi çift sistem kurar ve aralarında geçiş yaparak çift sistem kullanmış olur.

Ama oyunlar Linux'ta yavaş mı?

Bu, söz konusu oyun geliştiricilerine bağlıdır. Linux size OpenGL'i sağlar, tıpkı Windows'taki DirectX gibidir., benzerler. OpenGL birçok platformda çalışıyor (Windows, Linux, Mac ve dahası). Birçok oyun Windows'ta genellikle OpenGL kullanıyor. Ikisinin de performansı karşılaştırılabilir. Örneğin Valve, Left 4 Dead oyununda Linux'ta OpenGL ile Windows'ta DirectX'ten daha iyi performans aldı. Diğer taraftan, PCSX2'te (bir PS2 emülatörü), DirectX ile karşılaştırıldığında OpenGL'de kötü bir performans alıyor. Bunun için biraz zaman bekleyebilirsiniz.

Bu terminal şeyi de ne? Hacker mıyım ben?

Birçok insan Linux kullanıcılarının bir terminalde yaşadığını düşünüyor, oysa sadece komut girip her şeyini tamamlıyorlar. Bu kesinlikle doğru; ama kötü bir şey değil. Windows'ta her şeyi penceredeki butonlara tıklayarak kullanıyorsunuz ve komut istemcisi kötü. Windows kullanıcıları, Linux kullanıcıları terminali tercih ettiği için deli olduğunu düşündüğünü anlayabiliyoruz. Ama Linux'ta terminal genellikle ne yaparsanız yapın en hızlı ve en kolay yoldur.

Windows'ta işler grafiksel arayüzdedir ve butonlarla ve metin kutularıyla bir şey apabilirsiniz. Ama çoğu kullanıcı bundan sıkılacak çünkü terminal size ekstra hız ve esneklk kazandırıyor. Şöyle düşünün, Windows'ta bazı uygulamalar yükleme istiyorsunuz. Chrome'u açtınız, yazılım için Google'da aramanızı yaptınız ve muhtemelen Gezginler üzerinden de yazılımınızı indirdiniz, bağlantıya tıklayıp yazılımı indirin (bazı sitelerde bir kez tıkladığınızda reklam sitesi açılır). Ardından kurulum dosyasına çift tıklayıp birçok kez “ileri” dedikten sonra kurmuş olacaksınız (ki araç çubukları seçenekleriyle de uğraşacaksınız). Linux'ta, Firefox tarayıcısını yüklemek istediğinizi varsayalım, terminal ekranına “sudo apt-get install firefox” yazın, ardından yönetici şifrenizi girdin. Hepsi bu kadar, otomatik indirip kuruyor. Bu gerçekten çok kolay ve kişi için Linux'a geçmek için bir sebeptir.

Linux ve Unix hakkında bir şeyler duydum, farkları neler?

Unix, 70'lerde Bell Laboratuvarlarında ortaya çıkan bir işletim sistemi. Unix bir işletim sisteminin çalışması gereken doğru yolun temelidir, Linux da bu temel üzerine kurulmuş özgür bir türevidir. OS X ise farklı bir Unix türevidir. Bu yüzden, Linux ve OS X (birçok yönden) uyumludur. Windows, Unix türevi olmayan farklı bir işletim sistemidir, bu yüzden programcılar yazılımlarının Windows üzerinde çalışması için yazılımın özel bir sürümünü oluşturmak zorundadırlar.

Tüm bu Linux türleri nedir?

Muhtemelen başta Ubuntu, Fedora, Arch Linux ve Linux Mint gibi dağıtımlar olmak üzere birçok Linux dağıtımı duydun. Karışık gözükebilir, aslında gerçekten çok basit. "Linux" sadece kullanıcın gerçekte göremediği, sistemin temel işlevlerinin çalışmasını sağlar; dağıtımlar ise öntanımlı gelecek, kullanıcıya kolaylık sağlayan uygulamaları ve tasarımı sunar. Şöyle örnek vereyim; gerçekten iyi motorlar üreten bir otomotiv firması düşünün, ve bu motoru ücretsiz dağıtıyor. Bir grup insan da bu motor üzerine kendi arabalarını oluşturuyor. Hepsi farklı görünebilir, farklı tekerleklere ve koltuklara sahip olabilirler, ancak hepsi arabadır ve hepsi ortak tek bir motor kullanır. Işte Linux böyle çalışır, Linux motordur ve dağıtımlar arabanın geri kalanıdır.

Peki hangisini seçeceğim?

Yeni başlayanlar için bu 3 dağıtımı Google'da aramalarını ve hangisini beğenirlerse onu kullanmalarını öneriyoruz: Fedora, Linux Mint, Ubuntu. Orta düzey kullanıcılar Debian ve Antergos gibi dağıtımlar kullanabilir. Ileri düzey kullanıcılarsa sıklıkla Arch Linux, Gentoo ve hatta sıfırdan Linux tercih ediyor.

Linux kötü amaçlı yazılımları nasıl engelliyor?

Birkaç soru önce Windows ve Linux arasındaki kurulum farklarını anlatmıştık, hatırladınız mı? Pekala şöyle düşünün. Windows'ta programı Google'dan aratıp indirirsiniz (yanlış indirme şansınız var). Kurulum sırasında birçok araç çubuğu yüklememeyi seçmeyi unutabilirsiniz. Bu şekilde bilgisayarınıza kötü amaçlı yazılımlar bulaşıyordu.

Linux'da ise 'sudo apt-get install firefox' gibi bir komut kullanırsınız. Bu komut seçtiğiniz dağıtım tarafından desteklenen yazılımların listesini kullanır (ne ararsanız bulabileceğiniz gerçekten uzun bir yazılım listesi). Bu şekilde, yüklemek istediğiniz yazılım güvenebileceğiniz insanlar tarafından paketlenmiş ve birçok yerden yüklenen araç çubuğu gibi ek yazılımlarla gelmemiş oluyor. Eğer yazılımlarınızı hep bu şekilde yüklerseniz, bilgisayarınıza virüs bulaştırmanız gerçekten zor.

Dağıtımınızın sunduğu güvenli alandan çıkarsanız iş değişir. Eğer kullandığınız dağıtım tarafından desteklenmeyen bir yazılım yüklemek istiyorsanız, bunu kendiniz yüklemelisiniz. Bunun anlamı yüklemek istediğiniz yazılımın kaynağı, sizi gözetlemediği ve kötü amaçlı yazılım içermediğine dair tek sorumluluk size ait oluyor. Kendinizi böyle bir durumda çok sık bulmayacaksınız.

Geçiş yapmak ne kadar zor olabilir?

Çok kolay. Yükleme yazılımı işlemlerde size yardım edecek, çoklı işletim sistemi gibi şeyleri yükleyici halledecek ve sadece birkaç dakika sürecek.

Diğer bir yeni başlayanlar için Linux makalesinde görüşmek dileğiyle.

Kaynaklar: Reddit, Wikipedia

Yazanlar: Recep Şerit ve Kaan Kölköy