Genel yapıya değinmek önem taşıyor. Özellikle bu konuda yeterli veriler bulunmuyor. Gel gelelim şebeke, uzun bir menzil gibi. Telekomünikasyon, optik ve elektro manyetik dalgalarla yapılan haberleşmenin tümüdür. Telekomünikasyon Şebekesi üç ana bölümden oluşur:

• Sistem donanımı (Santral, DSLAM gibi)
• Transmisyon donanımı (PCM, STM, SDH gibi)
• Erişim sistemleri (Bakır kablo, fiber optik veya kablosuz -wireless- sistem)

Telekomünikasyon zincirinde erişim şebekeleri çok büyük bir önem taşır. Kullanıcı cihazını kullanıcının hizmet edindiği sisteme bağlaması, haberleşme sistemlerini (ağ cihazlarını) birbirine bağlaması yalnızca bir kaçı.

Erişim Teknikleri

Bir çok erişim teknikleri vardır. Iletim ihtiyacı, fiziksel şartlar, maliyet veya diğer durumlar için bu teknikler kullanılır.
Şöyledir:

• Bakır iletkenli kablolu iletişim
• Fiber kablolu erişim
• Kablosuz erişim sistemleri
• Uydu erişim sistemleri
  

Bakır iletkenli kablolu iletişim: Santraldan alınan ses, görüntü ve verileri simetrik kablo ile kullanıcılara ulaştırmak için oluşturulmuş yapı. Bu erişim sisteminde, repartitör, prensibal kablo, saha dolabı, yerel kablo, dağıtım kutusu ve abone kablosundan oluşur. Bakır kablo ile hattın her iki ucuna bağlanan splitter ile alçak geçiren filtreler sayesinde telefon ve DSL aynı anda çalışır.

Aşağıda çizmiş olduğum grafik,  bakır iletkenli kablolu şebekeyi özetlemektedir:

Not: Diğer üç sisteme farklı başlıkta değineceğim.

Erişim Şebekeleri Genel Yapısı

Planlama önem taşır. Bunun için dört kolla genl yapı özetlenir: Etüd Planlama, Projelendirme, Tesis, Işletme.

Herhangi bir işletmede mevcut olan her şeyin değerlendirilmesi ve bu organizasyonun sağlanması için yapılan çalışmalara etüd planlama denir. Planlama önem taşır diyorum, neden? Çünküiyi bir planlama kaliteli bir hizmet demektir. Bu sayede kullanıcı memnuniyeti sağlanır. Bu da kâr anlamına gelir.

Dağıtım Teknikleri

Oluşturulan projele yerlerinin yapısı, ekonomik düzeyi veya kısaca hayat standartları göz önüne alındığında, dağıtım tekniği seçilir. Iki çeşit dağıtım tekniği vardır. Bunlar, direkt sistem (Rijit) ve saha dolaplı olan sistemdir.

Direkt Sistem (Rijit): Bu sistemde dağıtım kutularının bağlı olduğu kablolar, doğrudan prensibal kablo ile santrale bağlıdır. Abone yoğunluğunun az ve hatların da kısa olduğu yerlerde ekonomiktir. Köylerde veya kasabalarda kullanılır çünkü buraların coğrafi özellikleri, dağıtım ve kayıtları kolaylığını sağlar. Şayet şöyle bir şey de var, yeterli sayıda yedek devre bırakmadığınızda, şebeke esnek olmaz. Kablolarında fazlasıyla ölü devre elemanı kaldığı için gereksiz yerde kapasiteartar. Bakır kullandığı için pek de ekonomik değildir.

 Bağlantı şeması şöyledir:

 Not: Prensibal kablonun A-B-C ile iletişimi için lumper ile çakılır (müşteriye giden).

Saha Dolaplı Sistem: Bu sistemde prensibal ve yerel kablo iletişimleri saha dolaplarında yapılır. Aboneye hat dağıtımında esneklik sağlar. Arıza tespiti kolaydır. Kablo tasarrufu bakımından ekonomiktir. Ancak saha dolabı yeri bulma zorunluluğu var ki bu daha önemlidir. Çok fazla ek kablo bulunur. Ilaveten işçiye ihtiyaç duyulur.

Bir çok saha dolabı çeşidi vardır. 700'lük, 1400'lük, 1200'lük, 2400'lük, 600'lük gibi. Örnek bir saha dolabı bağlantısı yapalım. 1200'lük saha dolabı aşağıdaki grafikteki gibidir.

 1200'lük saha dolabı tek yönlüdür. 2400'lük ise çift yönlüdür.

Tesis

Hazırlanan projenin arazide uygulanabilmesi için tesis yapılması gerekir. Iki çeşit tesis vardır: Yer altı tesisi ve kablo tesisidir.

Yer Altı Tesisi: Menhol, gözler (PVC boru, HDPE boru, künk gibi ekipmanlar), ek odası, galeri ve fiderden oluşan yapılardır. Santralden itibaren projeye uygun olarak, yer altı göz döşemekten ibarettir. Burada, yer altı kablolarının ekleneceği ve dağıtımın yapıldığı noktalara kablo tesisine göre menhol veyahut ek odası ilave edilir. Arazi durumu ve dağıtım yönüne göre farklılıklar gösterir. Büyüklüğü kablo sayısına göre değişir.

Kablo Tesisi: Havai kablo tesisi, yer altı tesisi, repartitör, direkler, saha dolabı, dağıtım kutusundan oluşan yapılardır. Santral kapasitesi küçük lduğu alanlarda, yer altının uygulanamadığı alanlarda (zemin elverişsizliği) uygulanır. Havi tesisinde, direk, donanım malzemeleri ve lenteler kullanılır.

Işletme/Bakım

Yapımı sona ermiş, aktif hale gelen tesisin kullanıcılar tarafından kullanımını sağlamak için hizmete verilme işlemidir. Bakım ise, işletmenin devamlılığını ağlamakamacıyla servis kalitesinin düşmemesi çin yapılan çalışmalardır. Koruyucu bakım ve düzeltici bakım olmak üzere ikiye ayrılır. Kouyucu bakım, muhtemel arızaları önceden tespit ederek gerekli önlemi almaktır. Eksikleri iderme ilemidir. Düzeltic bakım ise, işletme sırasında meydana gelen bozuklukları onarma işlemidir. Kablo kopmaları, tesisin çökmesi, kullanıcı şikayetleri, tadilat gibi nedenler yüzünden kaynaklanabilir.

Erişim şebekeleri çok geniş bir konu. Uygulanması yıllar alır (ülkemizdeki telekomünikasyon gibi). Diğer makalemizde şebeke kablolarını anlatacağım. Önemli vurguları çizerek, ileri adım atmak niyetiyle.

Recep ŞERIT