Ağ, birden fazla bilgisayarların birbirlerine yaptığı bağlantıya denir. Bir çok bilgisayarın aynı yapı içinde bulunması, bir çok açıdan yararlıdır. Haberleşme sağlamaları, ağa dahil olduklarına işarettir. Veri, yazılım, donanım gibi paylaşımlar yapılabilir. Merkezil yönetim sağlayabilirsiniz, desteği arttırabilirsiniz. Bunları arttırabiliriz. Birden fazla bilgisayar olan yerde ağın kurulması zorunlu hale gelir. Çok zorlamaya gerek yok, küçük bir ağ bile çok iş görebilir.

Ağın kurulmasıyla birlikte çoğu şeye tek tuşla ulaşılabilir. Örneğin, 15 bilgisayarınız varsa, bir tanesini sunucu yapın, ağa dahil edin, yazıcıyı paylaşın, 15 bilgisayara 15 yazıcı almaktan kurtulun. Haliyle 15 bilgisayar bir tek yazıcıdan çıktı alabilir. Gelişen internet teknolojileriyle birlikte ağ da gelişimini o yönde arttırır oldu.

Bir ağda client (istemci) ve server (sunucu) bulunur. Sunucu, istemcileri yönetir. Haliyle tek merkezden yönetim, ağın yönetilmesini kolaylaştırır. Sunucu ana bilgisayardır. Diğerleri ondan hizmet bekleyen bilgisayarlar (veri yada kaynak istemek gibi).



Bir ağın çeşitli tipleri vardır. Ilk önce bunları inceleyelim.

Ağ Tipleri

Ağlar Peer-To-Peer ve Client/Server mimarisinde iki çeşit olmak üzere incelenirler. Ikisi arasında çeşitli farklar var. Örnek ile Peer To Peer'de ana bir bilgisayar yoktur. Ağ servislerinin mantığı, ağdaki bilgisayara bağlıdır. Ağ alt yapısından talep edilen isteğe bağlı olarak geliştirilmiştir. Ancak bu olanakları düzenleyebilen bir bilgisayar vardır ki buna sunucu (server) denir. Istemciler, sunucuya bağlı olarak bu olanaklardan yararlanır.

Mimarilere şöyle bakalım, sunucu yalnızca servis sağlar, istemci ise servisi ister. Peer To Peer ise bu ikisini bir arada yapar. Kendin pişir kendin ye gibi.
Iki çeşit ağ tipi var demiştik. Şimdi bunların biraz detayına girelim.lerine değinelim.

Single Server Ağlar (Yalnız Sunucu Ağları): Bu ağda her şey kesin belirlenmiş, ona göre herkes kendi rolünü uyguluyor. Server ve client'tan oluşur. Çok fazla kullanıcı barındırmaz, 10-50 arasında bir kullanıcı sayısı vardır. Ağ ve veri paylaşımı-güvenliği çok basittir. Nedenini belirtmiştim, çünkü bu ağlarda bir server bulunuyor. Bu ağların çalışma mantığı Distributed Component Object. Bu mantığa göre, istemciler yalnızca kendi işlerine kendileri yapar, sunucu ise onlara servis sağlar. Dosyalarını depolamak gibi.
Bu ağlarda bir sunucu yetmediği zaman başka bir sunucu da dahil olabilir. Çok gelişmiş bir ağda Mail Server'ın (Exchange Server vb.), DHCP ve DNS gibi servislerin başka bilgisayarlardan verilmesi, ağdaki performansı arttırır. Ancak bu profesyonel bir iştir.

Peer-to-Peer Ağlar: Bu ağlarda, bir bilgisayar hem istemci hem de sunucu olabilir. Bütün bilgisayarlar yönetim bakımından birbirlerine benzer. Bir sunucu tarafından tek bir merkezden yönetilmezler, haliyle bilgisayar bilgileri çok iyi olan kullanıcıların tercihi bir ağ mimarisidir. Client/Server mimarisinde TCP/IP haberleşme protokolü kullanılırken (genel manada), bu modelde IPX/SPX veya NetBEUI protokoleri kullanılır. Çok fazla değil, 2-12 arasındaki kullanıcılar içindir.

Bu ağ tiplerinden sonra gelen üç tip daha vardır ancak bunları farklı dalda incelenir. Çünkü bunlar ağın büyüklüğüne göredir ve ağ tiplerini içinde barındırırlar. Bunlar LAN  (Local Area Network),  WAN (Wide Area Network) ve MAN (olmak üzere üç tiptir. Büyüklüğüne ve kullanıldığı yere göre değişiyor.

LAN (Local Area Network): Birbirlerine yakın mesafede konumlandırılan, kablolar ve çeşitli ağ cihazlarıyla bağlanmış yapıdaki ağlar LAN olarak adlandırılır. Bu en basit ağdır. Bir ofisteki veya bir sınıfta/labaratuvardaki bilgisayarın birbirlerine bağlanmasıyla oluşan yapı LAN'dır.



WAN (Wide Area Network): Iki veya daha fazla LAN'dan meydana gelen ağ yapısıdır. WAN'larda, LAN'lardan farklı olarak ağ cihazları ve modelleri farklıdır. Örneğin, LAN'larda router kullanılmaz ancak WAN'larda LAN'ları birbirine bağlaması için routerlar kullanılır. Gelişmiş ağ cihazları bulunur. Iki şehiri hatta iki ülkenin birbiriyle ilişkili olabilmesi, bağlantıda olmabilmesi için WAN yapısı gereklidir. Anlayacağınız şekilde özetle, WAN'lar ağları birbirine bağladıktan sonra oluşan yeni bir ağ yapısıdır.



MAN (Metropolitan Area Network): Genellikle 10 KM'lık alanlara yayılmış istemcileri birbirine bağlayan ağlardır. Şehir için olan ağlar gibi. MAN, ilçelerrde veya illerde olan bilgisayarların fiber optik kablolarla kullanılarak bağlantı sağlayan ağın adırır. Neden fiber optik? Çünkü 10 KM'lik bir UTP kablosu çekemezsiniz, hızın yüksek olmasını isterseniz fiber optik çekip, anında bağlantı sağlarsınız. Yani MAN'lar, LAN'ların uzak mesafeli olandır.



Depolama Alan Ağları (SAN): Bir ağda kapasite sınırlı olabilir. Ağdaki verileri yedekleyen sunuculardır, ancak belirli bir yere kadardır. Aynı bilgiye bir çok istemci ulaşmak istediğinde kasmalar yaşanabilir. Bu gibi durumlara karşılık bir çok kuruluş RAID disk ve saklama sistemleri gibi çevrebirimi aygıtları kullanır. Bu aygıtlar, verilerin paket bağlantısıyla yedeklenmesini sağlar. Çok büyük verilerin saklanmasında rol oynar. Sunucu üzerinde boyutlar ve ağdaki yoğunluk arttıkça bu bahsettiklerimi hiçbir işe yaramaz. Çünkü yoğunluk ağı çok yorar. Işte byrada devreye SAN (Storage Area Network)'lar işe giriyor. Bu sistemle daha hızlı bir şekilde ve daha fazla seçenekle verilere ulaşabiliyoruz.

Depolama alan ağları, her sunucunun depolama sistemiyle teyp yedekleme kütüphanesi arasında yüksek hız sağlayabilir. Dahası, fiber bağlantı da sağlayabilir.

Bu sistem, LAN'ı yedeklemek ve geri yükleme için verilerle uğraştırmayacaktır. Bu sayede kullanıcılar ve hizmetler üzerinde performans artacaktır. Bu sistem bir tür teyp depolama uygulamasıdır. Bu uygulama LAN'dan bağımsız olduğu için LAN üzerinde etkisi bulunmuyor, işi yalnızca verilerle.

Özel Sanal Ağlar (VPN): Sanal özel ağlar (Virtual Private Network), yerel bir servis sağlayıcı ile farklı bir servis sağlayıcı arasında bir tünel oluşturur ve bu tünelde veri aktarımı yaptırır.

Cisco, Juniper gibi ağ firmaları, bu sistem üzerine cihazlar üretmektedir. Tünelleme ve şifreleme yapabilen donanımlar (L2F sistemi gibi) piyasada bulunuyor.

Ağa girişimizi böylelikle yapmış olduk. Temelde konu olan yapı ve model. Girişte yalnızca üstünden geçtik, detaylarına da değineceğiz.

Recep ŞERIT