Dünya üzerinde ağ cihazlarının %85’ini Cisco üretmektedir. Cisco denildiğinde router ya da switch gibi ağ cihazları akla gelir. Haliyle Cisco router’lar üzerinde çalışılmakta. Router’ların temel yapıları sanıldığı kadar basit değildir. O kadar emek verilen cihazların yapıları da hiyerarşik biçimde düzenlenilmiştir.

Router’lar içerlerinde yazılım barındırırlar. Bu yazılım IOS (Internetwork Operating System) işletim sistemidir. Her şey bu işletim sistemindedir. Bu sistemin iki farklı komut modu var:

1. User exec
2. Privileged exec

Bu modların haricinde farklı komut modları da vardır. Bu ikisi temeldir. Bir diğeri Global Configuration Mode (Global konfigürasyon modu) olarak adlandırılır. O da kendi arasında 4’e ayrılır.
Şöyledir:

• Interface Configuration Mode (Arayüz Konfigürasyon Modu)
• Router Configuration Mode (Yönlendirici Konfigürasyon Modu)
• Line Configuration Mode (Hat Konfigürasyon Modu)
• Other Configuration Mode (Diğer Konfigürasyon Modu)

Hiyerarşik biçimde arayüzleri bulunur. Örnek ile global konfigürasyon moda geçmek için ilk iki modu geçmeniz gerekmektedir. Bunun resim şekilde düzenlersek aşağıdaki gibi olur.



Bir router’a üç şekilde bağlanabilirsiniz. Ilki direk olarak konsol portundan bağlantı yapabiliriz. Ikincisi uzaktan modemle router’un auxiliary portuna bağlanabiliriz. Üçüncüsü telnet yardımıyladır. Telnetle aktif olan LAN veya WAN portuna bağlanabiliriz. Telnet ile bağlanacaksak bazı ayarların yapılmış olması gerek. Mesela router’ın o an interface modundaki portlarının açık olması (up durumu) gerekmektedir. Örneğin ethernet’in açık olması gerekmektedir. Çünkü telnet ile bağlantı yapıyoruz, bunlara gerek duyuluyor.

Router’ı yeni açtığınızda öncelikle user exec modunda oluruz. Burası kullanıcı modudur. Konfigürasyon yapılmaz. Yalnızca bilgileri görüntüleyebiliriz. Değişiklik için privileged exec modunda olmamız gerekiyor.  User exec’ten privileged exec’e geçmek için enable komutu kullanılır. Privileged exec’ten global konfigürasyon moduna geçmek için ise configure terminal komutunu kullanırız. Kısaca conf t diye de yazılabilir. Aşağıda bu modlara geçmenin bir resmi bulunuyor.



Peki hangi modda olduğumuzu nasıl anlarız?

Eğer ki olduğumuz komut satırında Router> yazıyorsa buradan user exec üzerinde olduğumuz anlaşılır. Eğer olduğumuz komut satırında Router# yazıyorsa privileged exec modunda olduğumuz anlaşılır. Eğer olduğumuz komut satırında Router(config)# yazıyorsa global konfigürasyon modunda olduğumuz anlaşılır. Yani karıştırılacak pek bir şey yok. Eğer ki şifre isterse bunun başlangıcı user exec’ten başlar. Yani ilk olarak size burada şifre sormaya başlar.

Router’ın Temel Bileşenleri

Bir router’ın başlıca nesi vardır? Router bir çok bileşenden oluşur. Bunlar RAM, ROM, Flash ve NVRAM’dir. 

ROM (Read Only Memory): Bir router’ın bakım amaçlı veya test amaçlık başlangıç seviyesinde kullanılan bölümüdür. Içerisinde bootstrap yazılımını barındırır (bu yazılımdan router’ın nasıl çalıştığını anlattığımda bahsedeceğim). Buraya ROM Monitor alanı denir. Router başlamadan CTRL+C yaparsanız bu alana düşersiniz. Örnek olarak POST (Power On Self Test) rutin’leri ve RXBoot (küçük IOS) ROM’da tutulur.

Flash: Bilgisayar donanımları hakkında bilgimiz varsa buradan da biraz çıkarım yapabilirsiniz. Flash kısaca EPROM olarak bilinir. Silinebilir veya yeniden programlanabilir olan bir yongadır. Bu alanda IOS sisteminin imajları bulunur. Imajları diyorum çünkü bir flash üzerinde birden fazla imaj bulunabilir. Router kapatıldığında flash üzerinde tutulan imaj verileri korunur.

NVRAM (Non Volatile RAM): Bir router’ın belki de en önemli bileşenidir. Router’ın konfigürasyon dosyalarının tutulduğu alandır. Yeniden yazılabilir. Router kapatıldığında buradaki verileri de korunur.

RAM: Bu alan çalışan IOS konfigürasyonlarını saklar. Paket depolama veya caching yapabilir. Ancak gel gelelim router kapatılırsa RAM’deki tüm bilgiler silinir.
Korunur vs. diyoruz ancak siz kaydederseniz ayarları, ancak o zaman router’daki ayarlarınız korunur. Bu işlemi router konfigürasyonu makalesinde ayrı olarak ele alacağım.

Bir router nasıl çalışır?

Bir bilgisayar mantığıyla router’a yaklaşalım. Router’ı ilk açtığımızda POST (Power On Self Test) dediğimiz işlemi gerçekleştirir. Isminden de anlaşıldığı gibi açılış donanımlarını test ediyor. Ne gibi donanım? CPU, RAM, interface yongaları gibi sistem donanımlarından bahsediyorum. Eğer ki tüm donanımlar sağlamsa POST işlemi tamamlanır. Ardından yukarıda bahsettiğim gibi ROM’da tutulan bootstrap yazılımı çalışır. Yazılım flash üzerinde bulunan IOS’u bulur, sıkıştırılmış imajı açar, biz buna decompress işlemi diyoruz, ardından IOS’u flash üzerinden RAM’e yükler. Imaj dosyası da yüklenildiğinde router’ımız çalışmaya başlar.

Buraya kadar tamam… Peki eksik durumlarda ne olacak? Diğer durumlara geçelim.

• Eğer router’ın hafızası yeterli değilse IOS dosyası RAM’e yüklenemez, flash üzerinden çalıştırılır.
• Eğer router geçerli bir IOS imajı bulamazsa RAM’de bulunan RXBoot yükler. RXBoot için yukarıda küçük IOS demiştim.
• Eğer RXBoot işlemi de başarısız olursa router ROM Monitor (rommon) modunda çalışır. IOS sistemi yüklendikten sonra NVRAM üzerinde bulunan başlangıç ayarlarını yükler. Bunlara startup configuration denilmektedir.
• Eğer NVRAM üzerindeki konfigürasyon dosyası bulunamazsa IOS “NVRAM invalid” hata mesajını verir. Ardından IOS otomatik olarak setup diaglog kısmını başlatarak konfigürasyon işlemini yapmamızı sağlar.

Sağlam bir router kullanıyorsanız buralara kadar düşmezsiniz. Ancak ola ki (olur böyle şeyler) böyle bir durum olduğunda hiyerarşik olarak mod üzerinden moda düşersiniz. Router’ın çalışma mantığı bu şekilde, yani hiyerarşiktir.

Router’ın diğer niteliklerini farklı makalelerde ele alacağım.

Recep ŞERIT